ლექსიკონი
პაპირუსი - ტროპიკული ლერწამი, რომლის ღეროებისაგან
დამზადებულ საწერ მასალას იყენებდნენ ეგვიპტელები და სხვა ძველი ხალხები, მათ შორის
ქართველებიც
პერფორმანსი - თანამედროვე ხელოვნების ფორმა, რომელიც
ეფუძნება ხელოვანის მიერ წარმოდგენილ კონკრეტულ სივრცეში დროის კონკრეტულ მონაკვეთში
მიმდინარე ქმედებას
პერგამენტი - განსაკუთრებული წესით დამუშავებული
ხბოს, ბატკნის ან თიკნის ტყავი, იყენებდნენ საწერ მასალად ქაღალდის გამოგონებამდე
ქითაბხანა - წიგნსაცავი, არქივი, და წიგნების დამზადების
ცენტრი
რეალიზმი - მიმდინარეობა ლიტერატურასა და ხელოვნებაში,
რომელიც მიზნად ისახავს სინამდვილის ობიექტურად ასახვას
რეკონსტრუქცია - რაიმეს პირვანდელი სახის აღდგენა
სატირა - კომიკურის მკვეთრი გამოვლინება ხელოვნებაში
დაცინვის გზით
სფუმატო - ფერწერულ ნაწარმოებში უკანა პლანზე გამოსახულების
მკაფიო კონტურების ერთგვარი შერბილება, გაბუნდოვნება, რითაც სურათზე ნათლად გადმოიცემა
სივრცის ეფექტი
სტიგმატები - ნიშანი, ჭრილობა, წყლული. მორწმუნეებს
სტიგმატები მაცხოვრის იარების დარად უჩნდებოდათ სხეულზე ზუსტად იმ ადგილებზე (ხელებზე,
ფეხებზე, ფერდზე) სადაც მას ჭრილობები ჰქონდა მიყენებული
მაკეტი - რაიმე ნაკეთობის ან ნაგებობის შემცირებული
ზომის ნიმუში
ტერასა - ფერდობზე საფეხურებად განლაგებული პატარა
მოედნები
კონტრასტი - მკვეთრი სხვაობა, დაპირისპირებულობა
ათლეტი - სპორტსმენი ძველ საბერძნეთში, რომელიც ათლეტიკას,
ძალოსნობას მისდევს
ბატალური ფერწერა - საომარი მოქმედებების ამსახველი
მხატვრობა
ბიუსტი - სკულპტურული პორტრეტი, რომელზეც წარმოდგენილია
ადამიანის მხოლოდ თავი და მხრები
დეკორატიული - დამამშვენებელი, შემამკობელი
დეტალი - მთელის ნაწილი
კამპანილე - შუა საუკუნეებისა და აღორძინების ხანის
იტალიის არქიტექტურაში. ტაძართან მდგომი, ჩვეულებრივ, ოთხკუთხა (ზოგჯერ მრგვალი) სამრეკლო
კოლორიტი მხატვრობაში - ფერების შეხამება, თანწყობა,
რაც სურათის მთლიანობას ქმნის
კვართი - ერთიანად ნაქსოვი, უნაკერო გრძელი სამოსელი
მემორიალი - ვისამე ხსოვნისადმი მიძღვნილი ძეგლი
მეთუნეობა - თიხის დამუსავება და მისგან ჭურჭლის
წარმოება
მონოლითი - მთლიანი ქვის ლოდი, მთლიანი ქვისგან გამოთლილი
საგანი
მოზაიკა - სურათი ან სახე, რომელიც შედგენილია ცემენტის
ფენაზე დამაგრებული, ერთმანეთთან მჭიდროდ მიწყობილი ფერადი კენჭების, ფერადი მინის
და სხვა პატარ პატარა ნაჭრებისაგან. ასეთი სურათის, სახის სურათის შედგენის ხელოვნება
მღვიმე - ბუნებრივი გამოქვაბული
ტერაკოტა - გამომწვარი ფერადი თიხა
შტრიხი - ხაზი, რომელიც ხელის ერთი მოსმით იქმნება
და რომელიც წარმოადგენს ნახატის ერთ-ერთ ძირითად ელემენტს
ჰარმონია - სურათის ნაწილების, ფერების შეთანხმებულობა
აუტოდაფე - რელიგიური ცერემონიები, პროცესიები, ღვთისმსახურთა
ქადაგებები, დამნაშავეთა განაჩენის საჯარო წაკითხვა და მისი აღსრულება
ანტიკური ხანა - პერიოდი რომელიც მოიცავს ძველბერძნულ
და რომის კულტურებს. ძველი წ. XII ს-დან
ახალი.წ. IV ს-მდე.
პეტროგლიფი - გამოქვაბულის კედელზე ან კლდეზე ამოკვეთილი
და არა დახატული. ცხოველების, ფრინველების, ტევზების, ადამიანების და სხვა გამოსახულებანი
ქტიტორი - ბერძნული სიტყვაა და დამფუძვნებელს ნიშნავს.
ქტიტორი ის პიროვნებაა, რომლის ხარჯითაც შენდება, შეკეთდება ან ხელახლა ირთვება ეკლესია
კონდოტიერი - დაქირავებული რაზმის წინამძღოლი
ილუზია - სინამდვილის მცდარად აღქმა
ანტურაჟი - გარემო
ალეგორიული ფიგურები - ფიგურები, რომლებიც გამოხატავს
რაიმე აზრს, იდეას, ცნებას
ინკრუსტაცია - რაიმე საგნის ზედაპირზე ჩაჭდევებული
განსხვავებული მასალის - ძვლის, სადაფის, ლითონის
სამკაული. მაგ: ინკრუსტაციის მეთოდით კეთდებოდა ეგვიპტეში მუმიების თვალები
ლითოგრაფია - ბეწდური გრაფიკის ერთ-ერთი სახეობა,
რომლის დროსაც ანაბეჭდს ქვის დაფიდან იღებენ. ბეჭდვის ამ ტექნოლოგიამ გააიოლა ანაბეჭდების
მიღების პროცესი
მეანდრი - ორნამენტის სახეობა. წარმოადგენს ხვეულ
ან ტეხილ ხაზს, მცირე აზიის ერთ-ერთი მდინარის მეანდრის სახელის მიხედვით
მეგაპოლისი - რამდენიმე ქალაქისა და დასახლებული
პუნქტის ზრდის და ფაქტობრივი შერწყმისშედეგად წარმოქმნილი გიგანტური ქალაქი
პოსტერი - ნაბეჭდი პროდუქცია, რომელიც კედელზე დასამაგრებლად
არის შექმნილი. პოსტერს ხშირად სარეკლამო ფენქცია აქვს. პოსტერი ეწოდება ასევე, მხატვრობის
ცნობილი ნიმუშების რეპროდუქციებს
სტენსილი - ტრაფარეტის მეშვეობით გაკეთებული შავ-თეთრი
გამოსახულება
ავთენტურობა - ნამდვილი, უეჭველი, უტყუარი, სინამდვილის
შესაბამისი. იგულისხმება ხელოვნების ნიმუშის პირვანდელი სახე.
ანფასი/ფასი - პირდაპირ დანახული/ასახული ადამიანის
სახე
არტეფაქტი - ადამიანის ხელით შექმნილი ნებისმიერი
ობიექტი, მათ შორის ხელოვნების ნაწარმოები.
ბათქაში - კედლის, ტიხრის, ჭერის მოსაპირკეთებელი
შრე, რომელსაც გლუვი ზედაპირის მისაღებად იყენებენ. შუა საუკუნეების ეკლესიებში სპეციალური
ბათქაშით იფარებოდა მოსახატად განკუთვნილი კედლების ზედაპირი.
დიპტიქონი - ორკეცად აკინძულ-შეკრული დაფა
ანუ საწერი ფიცარი
იკონოგრაფია - გარკვეული დროის განმავლობაში
შემუშავებული წესები, რომლის მიხედვითაც იქმნება ქრისტიანული სიუჟეტები და წმინდანთა
გამოსახულებები
კარიკატურა - სატირული ან იუმორისტული გამოსახულება,
რომელშიც კომიკური ეფექტი შექმნილია რაიმე ნიშნის გაზვიადებით. გრაფიკის ერთ-ერთი ჟანრი,
რომელიც სატირული და იუმორისტული ფორმით გამოსახავს კონკრეტულ ადამიანებს ან ადამიანთა
ტიპებს, ასევე, სოციალურ,პოლიტიკურ და ყოფით მოვლენებს.
კესონები - მხატვრულად გაფორმებული კვადრატული ან
მრავალკუთხოვანი ჩაღრმავება, რომლითაც ამკობენ ნეგებობის ჭერს, გუმბათს ან თაღებს.
კიაროსკურო - იტალიური ტერმინი, რომელსაც იყენებენ
სახვითი ხელოვნების ნიმუშზე ძლიერი შუქისა და ღრდილის საშუალებით სამგანზომილებიანი
მოცულობითი ფორმისა და რეალური სივრცის აღსაწერად
კატაკომბა - ნიშნავს თხრილს, ქრისტიანთა დევნის ეპოქაში,
ქრისტიანული სამლოცველო რომში
კუბიკულები - კატაკომბების კედლებში საგანგებოდ
გამოკვეთილი ნიშები
მინიატურა - ხელნაწერი წიგნის შემამკობელი პატარა
ზომის სურათი
მირაჟი - ოპტიკური მოვლენა ატმოსფეროში, რომლის დროსაც
ჩანს საგნების მოჩვენებითი გამოსახულებები
ორანტა - ვედრების პოზა, როდესაც ფიგურა გამოსახულია
განზე გაშლილი, მაღლა აწვდილი ხელებით, ხელისგულებით მნახველისაკენ. მოგვიანებით ეწოდა
მავედრებელი ღვთისმშობლის ერთ-ერთ იკონოგრაფიულ ტიპს
ოფორტი - ღრმა გრავირების ხერხი, რომლის დროსაც
ლითონის ფირფიტა იკაწრება საჭრისით, შემდეგ გაკაწრული ადგილები მჟავით მუშავდება, მომდევნო
ეტაპზე კი საღებავით იფარება. ოფორტი ამჟამად გრავირებული ფირფიტიდან შესრულებულ ანაბეჭდს
ეწოდება
ტორსი - ადამიანის სხეული, ტანი (თავისა და ხელ-ფეხის
გამოკლებით
მასშტაბი - ბუნებაში, გარემოში გაზომილი მონაკვეთების
ქაღალდზე გამოხაზვის დროს შემცირების ზომაა. ყველაზე ხშირად გვხვდება კარტოგრაფიაში,
გეოდეზიასა და პროექტირებაში
ხედვის წერტილი - მდებარეობს ჰორიზონტის ხაზზე, სივრცეში
ყოველი საგანი ორი სახით წარმოგვიდგება აბსოლუტური-ანუ რეალური და რელატიური-ანუ ისეთი
როგორსაც ვხედავთ დროის მოცემულ მომენტში
რაკურსი - ქვემოდან ზემოთ, ან ზემოდან ქვემოთ
No comments:
Post a Comment